Uchwała składu 7 sędziów SN z 17 listopada 2011 r., sygn. III PZP 6/11

Sąd Najwyższy w składzie: Prezes SN Walerian Sanetra (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Małgorzata Gersdorf SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca, uzasadnienie) SSN Józef Iwulski SSN Kazimierz Jaśkowski SSN Romualda Spyt z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej Jana Szewczyka

Po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 listopada 2011 r. wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2011 r., sygn. akt BSA III - 4110 - 7/11, skierowanego do Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego:

"Jakie roszczenia przysługują pracownikowi z tytułu wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę na czas określony, w której strony nie przewidziały dopuszczalności wcześniejszego jej rozwiązania za wypowiedzeniem"?

podjął uchwałę:

Pracownikowi, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę zawartą na czas określony, w przypadku gdy strony nie przewidziały możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem (art. 33 k.p.), przysługują roszczenia określone w art. 59 w związku z art. 56 k.p.

UZASADNIENIE

1. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego na podstawie art. 60 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2002 r. nr 240, poz. 2052, ze zm.) wystąpił do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie ujętego w sentencji uchwały zagadnienia prawnego.

W uzasadnieniu wniosku Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wskazał, że zagadnienie to wyłoniło się na tle rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego, dotyczących wykładni art. 50 § 3 w związku z art. 33 k.p. Zgodnie z art. 33 k.p., przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Stosownie do art. 50 § 3 k.p., jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. W myśl § 4 tego artykułu, odszkodowanie, o którym mowa w § 3, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące. Artykuł 50 § 5 k.p. stanowi, że przepisu § 3 nie stosuje się w razie wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, a także pracownikowi w okresie korzystania z ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy o związkach zawodowych. W tych przypadkach stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 k.p. Artykuł 50 § 5 k.p. uzyskał to brzmienie w wyniku nowelizacji ustawą z dnia 26 maja 2011 r. (Dz.U. Nr 144, poz. 855), uwzględniającej rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 lipca 2010 r., P 4/10 (OTK-A 2010 nr 6, poz. 58 - zob. niżej).

Następnie Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego podkreślił, że w orzecznic-twie zaznaczyła się dwojaka interpretacja zawartego w art. 50 § 3 k.p. określenia „naruszenie przepisów o wypowiadaniu tych umów”. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1998 r., I PKN 126/98 (OSNP 1999 nr 11, poz. 359 z glosą krytyczną J. Steliny, OSP 2000 z. 3, poz. 32) uznano, że „umowa o pracę na czas określony, zgodnie z treścią art. 33 k.p., może być wcześniej rozwiązana wskutek jej wypowiedzenia, jeżeli strony wprowadziły do jej treści takie zastrzeżenie. Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony, co do której strony nie przewidziały możliwości wcześniejszego jej rozwiązania, jest sprzeczne z treścią art. 33 k.p. W takiej zaś sytuacji uprawnionemu, z mocy art. 50 § 3 i 4 k.p., przysługuje odszkodowanie.” Zbieżny pogląd został również wyrażony w wyrokach z dnia 2 grudnia 1997 r., I PKN 407/97 (OSNP 1998 nr 20, poz. 590) i z dnia 24 lipca 2009 r., I PK 219/08 (Lex nr 523536) oraz w wyroku z dnia 3 grudnia 2009 r., II PK 142/09 (OSNP 2011, nr 11-12, poz. 153). Na takim stanowisku stoi także przeważająca cześć doktryny prawa pracy (między innymi: T. Zieliński, Skutki prawne wadliwego rozwiązania umowy o pracę, w: Kodeks pracy w praktyce. Pierwsze doświadczenia i problemy. Studia i Materiały Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1976, s. 80; Z. Salwa, Wypowiedzenie umowy o pracę w kodeksie pracy, PiP 1974 z 8-9, s. 26; tenże, Prawo Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa 2007, s. 122; H. Kasińska, Rozwiązanie terminowych umów o pracę, PiZS 1980 nr 6, s. 28; Ł Pisarczyk, Odszkodowanie z tytułu wadliwego wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę, PiZS 2002 nr 8, s. 22; K. Jaśkowski (w:) K. Jaśkowski, W. Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz, Lex/el. 2011).