Wyrok SN z dnia 23 stycznia 2008 r., sygn. II PK 127/07

1. Wprowadzenie w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy kary umownej nie może być oceniane w świetle art. 8 k.p.

2. W ocenie rażącego wygórowania kary umownej w klauzuli konkuren­cyjnej (art. 484 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ma znaczenie wysokość od­szkodowania z tytułu powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej oraz rozmiar szkody poniesionej przez pracodawcę i sposób zachowania się pracownika związanego zakazem konkurencji.

Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz (sprawozdawca), Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Roman Kuczyński.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 stycznia 2008 r. sprawy z powództwa „R.” Spółki Jawnej - Andrzej R. z siedzibą w W. prze­ciwko Jarosławowi W. o karę umowną, na skutek skarg kasacyjnych strony powodo­wej i pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 września 2006 r [...]

oddalił obie skargi kasacyjne.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem z dnia 9 grudnia 2005 r. oddalił powództwo Spółki Jawnej „R.” Andrzej R., która wnosiła o zasądzenie od pozwanego Jarosława W. kwoty 150.000 zł tytułem kary umow­nej za naruszenie postanowień klauzuli konkurencyjnej oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Powyższe orzeczenie Sąd pierwszej instancji wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych. Pozwany Jarosław W. był zatrudniony w spółce cywilnej P.H. „R.” - Andrzej R. na podstawie umowy o pracę od dnia 5 marca 1994 r., początkowo na stanowisku handlowca - kierownika w wymiarze 1/2 etatu, a następnie od dnia 1 lipca 1996 r. na stanowisku dyrektora do spraw dystrybucji w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniu 31 grudnia 1997 r. została podpisana przez strony kolejna umowa o pracę na czas nieokreślony, przewidująca zatrudnienie pozwanego na stanowisku dyrektora do spraw dystrybucji z wyższym wynagrodzeniem. W dniu 28 lutego 2000 r. powodowa Spółka zawarła z pozwanym kolejną umowę o pracę na stanowisku dyrektora do spraw dystrybucji, w której ustalono dla pozwanego wynagrodzenie podstawowe w kwocie 6.850 zł „płatne za każde kolejne 28 dni kalendarzowych” oraz premię uznaniową do 30% wynagrodzenia podstawowego. W tym samym dniu, tj. 28 lutego 2000 r., strony zawarły również umowę „Klauzulę Konkurencyjną”. Na pod­stawie tej umowy, pozwany, jako pracownik zobowiązywał się w czasie trwania umowy o pracę do niepodejmowania działalności konkurencyjnej sprzecznej „z inte­resami pracodawcy”, a także do niepodejmowania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego w podmiotach konkurencyjnych dla praco­dawcy. Stosownie do § 6 ust. 1 tej umowy, zakaz konkurencji miał obowiązywać także w okresie 12 miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Z tego tytułu pozwany miał otrzymywać od pracodawcy odszkodowanie w wysokości 25% średniego miesięcznego wynagrodzenia podstawowego z tytułu umowy o pracę, otrzymywanego w okresie ostatnich 6 miesięcy, za każdy miesiąc niepodejmowania działalności konkurencyjnej. Odszkodowanie to miało być płatne do 15 dnia następnego miesiąca, począwszy od następnego miesiąca po zakończeniu pracy przez pracownika u pracodawcy, jednak nie dłużej niż w okresie 12 miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Na podstawie § 7 ust. 1 umowy pracownik zobowiązywał się do niezwłocznego zgłaszania pracodawcy w formie pisemnej każdego konfliktu interesów przeszkadzającego, utrudniającego lub uniemożliwiającego mu wykonywanie pracy w czasie trwania umowy o pracę. Stosownie do § 7 ust. 2 umowy, w okresie trwania zakazu konkurencji pracownik przed podjęciem pracy w nowym miejscu lub przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, zobowiązywał się także poinformować pracodawcę w formie pisemnej o przyszłym miejscu pracy lub planowanym przedmiocie działalności gospodarczej. W § 13 ust. 1 umowy postano­wiono, że w przypadku naruszenia przez pozwanego postanowień „Klauzuli Konku­rencyjnej” pracodawcy przysługuje kara umowna w wysokości 50.000 zł za każde naruszenie. Zgodnie z zawartą w umowie definicją za przedsiębiorstwo konkurencyj­ne uważało się każdy podmiot gospodarczy zarejestrowany w Polsce lub poza jej granicami, którego działalność polega na hurtowej sprzedaży towarów, przy czym za towary uważane były wyroby określone w załączniku do umowy. Działalność konku­rencyjna natomiast - w świetle umowy stron - to każda działalność zarobkowa lub nieodpłatna, prowadzona na rachunek własny lub cudzy, w imieniu własnym lub na rzecz swojego mocodawcy, albo w pośrednictwie, która polega na hurtowej sprzedaży towarów. W załączniku do „Klauzuli Konkurencyjnej” zostały wymienione między innymi wyroby kosmetyczne i perfumeryjne (bez ziołowych), wyroby opatrun­kowe, włókiennicze.

Pozwany Jarosław W. na stanowisku dyrektora sprzedaży kierował działem sprzedaży, podpisywał umowy z odbiorcami, posiadał większość informacji o sprzedaży, poza niektórymi umowami z dostawcami. W dniu 30 grudnia 2002 r. pozwany wypowiedział łączącą go z powodową Spółką umowę o pracę ze skutkiem na dzień 31 marca 2003 r. Na kilka dni przed końcem okresu wypowiedzenia pozwany na piśmie poinformował stronę powodową, że zamierza współpracować ze Spółką „S.”. W dniu 31 marca 2003 r. pozwany poinformował na piśmie stronę powodową, że po zakończeniu pracy w firmie „R.” zakłada własną działalność gospodarczą, tj. firmę konsultingową. W dniu 1 kwietnia 2003 r. została wpisana do ewidencji działalności gospodarczej działalność pozwanego pod nazwą „Jarosław W. Consulting”. W dniu 5 maja 2003 r. została podpisana umowa o pracę pomiędzy pozwanym Jarosławem W. i „S.” SA, na mocy której zatrudniono pozwanego na stanowisku dyrektora sprzedaży. Jako datę rozpoczęcia pracy wskazano 5 maja 2003 r. Pismem datowanym na 2 maja 2003 r. (wysłanym 5 maja 2003 r.), pozwany poinformował powoda, że rozpo­czyna pracę w Spółce „S.”. Pozwany zarządza w Spółce „S.” działem sprzedaży, ma kontakty z odbiorcami i upoważnienie do podpisywania niektórych umów handlo­wych. Na początku 2005 r. „S.” rozpoczęła sprzedaż kremów do depilacji pod swoją nazwą. PH „R.” s.c. Andrzej R. na skutek wpisu do rejestru, zgodnie z wymogiem wynikającym z art. 26 § 3 k.s.h., uległa przekształceniu w „R.” Andrzej R. spółkę jawną. Podstawę żądań pozwu stanowiło zarzucenie pozwanemu naruszenia „Klauzuli Kon­kurencyjnej”, a mianowicie § 6 ust. 1, § 7 ust. 1 i § 7 ust. 2 zawartej przez strony umowy.