Wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2005 r. sygn. II UK 318/04

Wdowa pozostająca w chwili śmierci męża we wspólności majątkowej małżeńskiej ma prawo do renty rodzinnej nawet wtedy, gdy nie miała ustalonego prawa do alimentów z jego strony, skoro miała zagwarantowaną prawnie możliwość korzystania z dochodów męża za jego życia.

Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk

Sędziowie SN: Beata Gudowska, Maria Tyszel (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 sierpnia 2005 r. sprawy z wniosku Elżbiety K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w S. o rentę rodzinną na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 sierpnia 2004 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 14 listopada 2001 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w S. odmówił przyznania wnioskodawczyni Elżbiecie K. prawa do renty rodzinnej po mężu Józefie K. z uwagi na to, że do dnia jego śmierci nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej.

Odwołanie wnioskodawczyni od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia 19 listopada 2002 r. [...]. Sąd ustalił, że mąż wnioskodawczyni zmarł 30 sierpnia 2000 r. Małżonkowie zamieszkiwali razem do 1997 r., kiedy to wnioskodawczyni wyprowadziła się ze wspólnego mieszkania. Mąż wnioskodawczyni przeprowadził się do Heleny Z., z którą pozostawał w konkubinacie aż do śmierci. Odwiedzał czasem wnioskodawczynię i przekazywał jej sporadycznie pewne kwoty pieniężne. Oceniając ten stan faktyczny Sąd uznał, że wnioskodawczyni spełnia określone w art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) warunki do uzyskania prawa do renty rodzinnej, gdyż w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat. Jednakże przepis art. 70 ust. 3 tej ustawy wyłącza prawo do renty rodzinnej wdowy, która nie pozostawała w chwili śmierci męża we wspólności małżeńskiej, jeżeli nie ma ustalonego prawa do alimentów. Sąd uznał, że pomiędzy wnioskodawczynią a jej mężem w dniu jego śmierci nie istniała wspólność małżeńska, gdyż nie prowadzili wspólnego gospodarstwa i nie było między nimi wspólnego pożycia. Sam fakt odwiedzin i przekazywanie pewnych kwot pieniężnych nie stanowi o istnieniu wspólności małżeńskiej. Sąd powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1997 r. (OSNAPiUS 1997 nr 23, poz. 477) stwierdzający, że pod pojęciem „wspólności małżeńskiej” niezdefiniowanej w przepisach ustawy należy rozumieć istniejącą między małżonkami więź duchową fizyczną i gospodarczą. Oznacza to rzeczywisty, a nie tylko formalny, potwierdzony aktem małżeńskim, związek łączący dwoje ludzi, wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, wspólne pożycie, wierność i pomoc w działaniu dla dobra założonej przez siebie rodziny. Wspólność małżeńska nie może więc tylko odnosić się do strony ekonomicznej pożycia małżeńskiego. Związek małżeński wnioskodawczyni i jej męża nie spełniał tych kryteriów. Mąż nie dochowywał bowiem żonie wierności żyjąc od paru lat w konkubinacie.