Rozliczenie składki zdrowotnej za 2023 rok - wskazówki dla przedsiębiorców

Po rozliczeniu PIT za 2023 rok w maju przedsiębiorców czeka kolejny obowiązek rozliczeniowy. W zależności od wybranej formy opodatkowania działalności przedsiębiorcy muszą przekazać do ZUS roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za poprzedni rok. Podobnie jak w ubiegłym roku rozliczenie składki zdrowotnej za 2023 r. należy sporządzić w deklaracji ZUS DRA za kwiecień 2024 r. i złożyć do ZUS do 20 maja 2024 roku.

Składka zdrowotna dla przedsiębiorców – jak prawidłowo ustalać miesięczną i roczną podstawę wymiaru oraz wysokość składki >>>

Rozliczanie składki zdrowotnej przez przedsiębiorców w 2024 roku >>>

Każda osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, która w 2023 r. podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu i była opodatkowana podatkiem liniowym, skalą podatkową lub ryczałtem ewidencjonowanym, ma obowiązek rozliczyć w skali roku składki na ubezpieczenie zdrowotne. Rozliczenie pozwala ustalić kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne należnej za dany rok na podstawie przychodów/dochodów w nim osiągniętych.

Przedsiębiorca rozliczający się na zasadach ogólnych

Roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej jest ustalana za okres roku składkowego trwającego od 1 lutego danego roku do 31 stycznia następnego roku. W 2024 r. rozliczamy zatem podstawę wymiaru i składkę zdrowotną za okres od 1 lutego 2023 r. do 31 stycznia 2024 r.

Podstawę tę stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy (od stycznia do grudnia 2023 r.) jako:

• różnica między osiągniętymi przychodami (w rozumieniu updof) a
• poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów (w rozumieniu updof),

pomniejszona o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. 

Do przychodów uwzględnianych przy obliczeniu podstawy wymiaru składki nie zalicza się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, z wyjątkiem:

• dochodów osiągniętych z działalności prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej,

• dochodów z działalności gospodarczej osiągniętych z realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu, o której mowa w ustawie o wspieraniu nowych inwestycji,

• przychodów podatników, którzy przenieśli miejsce zamieszkania na terytorium Polski, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł,

• przychodów podatników, którzy sprawowali władzę rodzicielską w stosunku do co najmniej 4 dzieci, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł,

• przychodów otrzymanych przez podatników po ukończeniu 60 roku życia w przypadku kobiety i 65 roku życia w przypadku mężczyzny, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, pod warunkiem że nie otrzymują emerytury lub renty rodzinnej.

Należy pamiętać, że kwota rocznej składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą nie może być niższa niż 9% iloczynu liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku składkowym i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, tj. 1 lutego 2023 r. (12 x 3490 zł = 41 880 zł), w przypadku składki obliczanej od rocznej podstawy jej wymiaru (w 2023 r. dla pełnego roku składkowego jest to kwota 3769,20 zł – 9% x 41 880 zł). Jeżeli ustalona w ten sposób roczna składka zdrowotna będzie niższa niż 3769,20 zł, należy dokonać dopłaty.

Przedsiębiorca rozliczający się ryczałtem

W przypadku przedsiębiorców opodatkowanych na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej jest ustalana w zależności od kwoty rocznego przychodu.

Przychody osiągnięte z działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (uwzględniane przy ustaleniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne) pomniejsza się o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. W tych przychodach nie uwzględnia się przychodów niepodlegających opodatkowaniu, innych niż zwolnione z podatku w związku z przeniesieniem rezydencji podatkowej na terytorium Polski, wychowywaniem 4 dzieci oraz pozostawaniem na rynku pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego.

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych roczne rozliczenie składki zdrowotnej obejmuje rok kalendarzowy, tj. od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku tych osób wynosi 9% podstawy wymiaru.

Do ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej przyjmuje się kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. W IV kwartale 2022 r. była to kwota 6965,94 zł dla rozliczenia składki zdrowotnej za 2023 r.

W razie przekroczenia kwoty przychodów w danym miesiącu, za ten miesiąc należy rozliczyć składkę zdrowotną od podstawy wymiaru obowiązującej dla kolejnego progu przychodów.

Roczne rozliczenie składki w ZUS DRA za kwiecień

Rozliczenie roczne składki zdrowotnej należy wykazać w dokumencie rozliczeniowym za kwiecień 2024 roku:

• ZUS DRA – osoby prowadzące działalność jednoosobową,
• ZUS RCA – osoby opłacające składki za siebie oraz za inne osoby (np. zatrudnionych pracowników, zleceniobiorców).

Należy wypełnić blok „Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne”: XII w ZUS DRA lub III.F w ZUS RCA. Osoby prowadzące działalność gospodarczą wykazują w nich dane do wyliczenia rocznej składki odrębnie dla każdej z form opodatkowania (skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).

Na stronie internetowej ZUS dostępny jest kalkulator do obliczania rocznej podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jeżeli w wyniku rocznego rozliczenia okaże się, że składka na ubezpieczenie zdrowotne została:

• opłacona w kwocie wyższej niż ustalona, będzie przysługiwał jej zwrot – chyba, że płatnik ma zaległości z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego,
• opłacona w kwocie niższej niż ustalona – należy ją uregulować wraz ze składką za kwiecień 2024 r., czyli do 20 maja 2024 r.

Opracowanie: Katarzyna Bogucka